Liczenie polega na wymienianiu (głośno lub w myśli) kolejnych liczebników z jednoczesnym - myślowym lub fizycznym - wskazywaniem kolejnych obiektów. To przyporządkowywanie kolejnych liczb obiektom danego zbioru. (Z.Semadeni: Matematyka w edukacji początkowej - podejście konstruktywistyczne w: Matematyczna edukacja wczesnoszkolna. Teoria i praktyka, Z. Semadeni, E. Gruszczyk - Kolczyńska, G. Treliński, B. Bugajska - Jaszczołt, M. Czajkowska, Wyd. Pedagogiczne ZNP, Kielce 2015, s.47.)
Umiejętność liczenia, to podstawa wielu innych umiejętności arytmetycznych. Najnowsze badania wskazują na to, że już z bardzo małym dzieckiem trzeba liczyć i posługiwać się liczbami w różnych kontekstach. Warto dziecku proponować zabawy i gry w których będzie liczyło.
W każdej zabawie lub sytuacji życiowej posługujemy się najczęściej liczbami w dwóch podstawowych aspektach: kardynalnym i porządkowym. Aby nauczyć się liczyć, dziecko potrzebuje wielu różnorodnych doświadczeń. Najczęściej wystarczy odpowiednio skierować uwagę dziecka.
Oto doświadczenia w liczeniu, które warto zaproponować dziecku. Są one ułożone według stopnia trudności - od tych najprostszych do coraz bardziej złożonych.
Więcej na ten temat znajdziesz w książce Gen liczby
1. Liczcie przedmioty, które dziecko może dotknąć, przesunąć, przenieść.
Dziecko na jedną stronę przenosi te, które policzyło, po drugiej stronie zostają te, które trzeba jeszcze policzyć.
Ten sam zestaw przedmiotów dziecko liczy kilka razy: liczy przedmioty, potem zmienia ich położenie i liczy jeszcze raz.
Na początku przedmioty do liczenia ustawiajcie w linii prostej, potem w rozsypce.
Najtrudniej policzyć przedmioty ustawione po okręgu.
2. Liczcie obiekty, które dziecko może dotknąć, ale nie możecie ich przenieść.
Są to na przykład obiekty na rysunkach, kropki na kostkach, znaki na kartach do gry.
3. Liczcie obiekty, które dziecko widzi, ale nie możecie dotknąć, bo są na przykład za daleko. Liczy kominy na dachu, domy wzdłuż ulicy, samochody na parkingu, drzewa w ogrodzie, okna w domu itp.
4. Liczcie dźwięki, liczcie ruchy.
Może liczyć klaśnięcia, uderzenia w bębenek, uderzenia zegara, tupnięcia.
Dziecko liczy własne ruchy, co pomaga mu poczuć proces liczenia. Liczy skoki, przeskoki, kroki, skłony, rzuty piłką, czy poruszanie pionkiem po planszy.
5. Liczcie obiekty, których teraz nie widzicie, ale wiecie o ich istnieniu.
Ile koszy na śmieci stoi na korytarzu?
Ile jest drzwi na dolnym korytarzu?
Ile ławek stoi w przedszkolnym ogródku?
6. Liczcie jedne obiekty, jednocześnie ignorując inne.
Dziecko ma klocki w różnych kolorach, trzeba policzyć tylko czerwone.
Dziecko na początku wybierają (odkłada) te, które ma policzyć.
Następnie nie rozdziela przedmiotów, na te które ma policzyć i na te, które ma ignorować. Licząc, ze wszystkich przedmiotów wyodrębnia tylko te, które są w tej chwili istotne.
7. Szacujcie różne liczebności.
Do słoika wrzuć klocki. Zapytaj dziecko: Jak sądzą, ile jest klocków? Dziecko podaje jakąś liczbę. A potem sprawdza, czy powiedziało za dużą, czy za mało liczbę, czy udało mu się powiedzieć dokładnie tyle, ile jest.
8. Liczcie od dowolnej, niewielkiej liczby, nie zawsze od 1.
Pomaga w tym „ciche liczenie“. Podaj dziecku liczbę (na przykład osiem), od której ma liczyć głośno. Dziecko po cichu liczy od 1 do tej liczby (od 1 do 8), a potem zaczyna liczyć głośno dalej (czyli od 8 dalej).
Stopniowo zastępujcie ciche liczenie milczeniem.
9. Liczcie wstecz (do tyłu) od 10, a następnie od 20.
Jest to trudna umiejętność, bardzo pomaga w odejmowaniu „w pamięci“.
Liczenie wstecz może być również wykonane z chodniczkiem liczbowym.
10. Liczcie po 2, po 5 i po 10.
To też trudna umiejętność, która w przyszłości pomaga w mnożenie i dzieleniu.
Liczenie po dwa możecie zacząć od liczenia na zmianę: Ty - „jeden“, dziecko - „dwa“, Ty - „trzy“, a dziecko - „cztery“ itd.
Liczenie piątkami i dziesiątkami można wzmocnić za pomocą liczenia na palcach.
Pokażcie jedną rękę - 5, dwie ręce - 10, trzy ręce - 15 itd.
11. Odliczajcie określoną liczbę obiektów.
Odliczenie określonej liczby rzeczy, wymaga od dziecka zapamiętania i przechowania w pamięci, jaką liczbę ma odliczyć.
Jest to trudniejsze w przypadku większych liczb, ponieważ samo odliczanie trwa dłużej.
Dziecko musi pamiętać liczbę i jednocześnie liczyć, kontrolować czy już osiągnęło daną liczbę.
Więcej na ten temat znajdziesz w książce Gen liczby